Nowy rząd, nowa polityka energetyczna – transformacja energetyczna a rozwój gospodarczy w Polsce: wyzwania i perspektywy

• PEP2040 to kluczowy plan transformacji energetycznej Polski do 2040 roku,
• Transformacja energetyczna wspiera zrównoważony rozwój poprzez modernizację systemu energetycznego, tworzenie miejsc pracy, zwiększanie bezpieczeństwa energetycznego i promowanie innowacji.
• KPO to inicjatywa mająca na celu wzmocnienie odporności polskiej gospodarki,
• Po zakończeniu zamrożenia cen prądu w Polsce, rząd stoi przed wyzwaniem zbalansowania wzrostu cen i ochrony najuboższych przed skutkami podwyżek.

Polityka energetyczna Polski do 2040 r.

Polityka Energetyczna Polski do 2040 r. (PEP2040) stanowi kluczowy dokument określający kierunki rozwoju polskiego sektora energetycznego w nadchodzących dwóch dekadach. Została przyjęta przez Radę Ministrów w lutym 2021 r., wyznaczając ramy transformacji energetycznej Polski. PEP2040 ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, konkurencyjności gospodarki, efektywności energetycznej oraz minimalizacji wpływu sektora energetycznego na środowisko, przy jednoczesnym optymalnym wykorzystaniu własnych zasobów energetycznych.

PEP2040 opiera się na trzech filarach: sprawiedliwej transformacji, zeroemisyjnym systemie energetycznym oraz dobrej jakości powietrza. W ramach tych filarów określono osiem celów szczegółowych. Należą do nich: optymalne wykorzystanie własnych surowców energetycznych, rozbudowa infrastruktury wytwórczej i sieciowej energii elektrycznej, dywersyfikacja dostaw i rozbudowa infrastruktury sieciowej oraz rozwój: rynków energii, odnawialnych źródeł energii, ciepłownictwa i kogeneracji. W programie znalazło się również wdrożenie energetyki jądrowej oraz ogólna poprawa efektywności energetycznej gospodarki.

PEP2040 zakłada uruchomienie pierwszego bloku jądrowego o mocy 1–1,6 GW w 2033 r., z planem budowy łącznie 6 bloków do 2043 r. Energetyka jądrowa ma stać się stabilizatorem dla systemu energetycznego, w którym coraz większą rolę odgrywać będą źródła odnawialne. Strategia ciepłownictwa zakłada rozwój wysokosprawnej kogeneracji, uciepłownianie elektrowni oraz zwiększenie wykorzystania OZE i odpadów w ciepłownictwie systemowym. Celem jest osiągnięcie zero- lub niskoemisyjnego pokrycia wszystkich potrzeb cieplnych gospodarki do 2040 r. Przewiduje również szereg działań mających na celu dekarbonizację polskiej gospodarki, w tym rozwój inteligentnych sieci elektroenergetycznych, wdrożenie nowoczesnych technologii cyfrowych oraz zwiększenie wykorzystania niskoemisyjnych źródeł energii. Polityka ta jest spójna z Europejskim Zielonym Ładem i dąży do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r.

Transformacja energetyczna Polski, zgodnie z PEP2040, bez wątpienia będzie kapitałochłonna, ale jednocześnie stanowi impuls rozwojowy dla gospodarki, dążąc do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego, poprawy jakości powietrza i sprawiedliwej transformacji społeczno-gospodarczej.

Jak transformacja energetyczna powinna wspierać rozwój gospodarczy?

Transformacja energetyczna, opierająca się na przejściu od konwencjonalnych źródeł energii do odnawialnych źródeł energii (OZE), ma kluczowe znaczenie dla wspierania zrównoważonego rozwoju gospodarczego. Wpływa ona na modernizację systemu energetycznego, zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego oraz promowanie innowacji i tworzenie nowych miejsc pracy.

Inwestycje w odnawialne źródła energii (OZE), takie jak morskie elektrownie wiatrowe, fotowoltaika czy technologie wodorowe, stymulują rozwój technologiczny i innowacje, co jest szansą na pobudzenie krajowego przemysłu i zaangażowanie w innowacyjne projekty energetyczne, przekładając się na wzrost konkurencyjności gospodarki. Transformacja energetyczna generuje nowe miejsca pracy, zarówno w sektorze produkcji OZE, jak i w sektorach związanych z efektywnością energetyczną oraz modernizacją infrastruktury energetycznej, co ma kluczowe znaczenie dla sprawiedliwej transformacji regionów górniczych i przemysłowych. Dywersyfikacja źródeł energii i zwiększenie udziału OZE w miksie energetycznym zmniejsza zależność od importowanych surowców energetycznych, wzmacniając bezpieczeństwo energetyczne kraju, a rozwój OZE i technologii wspierających, takich jak magazynowanie energii, zwiększa odporność systemu energetycznego na zakłócenia i kryzysy, co jest kluczowe dla stabilności gospodarczej. Transformacja energetyczna przyczynia się do redukcji emisji gazów cieplarnianych i poprawy jakości powietrza, co ma pozytywny wpływ na zdrowie publiczne i środowisko, co jest zgodne z globalnymi celami zrównoważonego rozwoju i Europejskim Zielonym Ładem. Wymaga ona znacznych inwestycji i stwarza szanse na rozwój nowych sektorów gospodarki, zwiększenie konkurencyjności oraz budowanie odpornego i zrównoważonego systemu energetycznego. Kluczem do sukcesu jest integracja polityk energetycznych, gospodarczych i środowiskowych, które wspólnie wspierają zrównoważony rozwój, będąc nie tylko koniecznością w obliczu wyzwań klimatycznych, ale również szansą na stymulowanie wzrostu gospodarczego, tworzenie innowacyjnych rozwiązań i zwiększanie bezpieczeństwa energetycznego.

Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO)

Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO) to inicjatywa, która ma na celu wzmocnienie polskiej gospodarki i zwiększenie jej odporności na kryzysy. Plan ten składa się z 56 inwestycji i 55 reform, z budżetem wynoszącym 59,8 mld euro, z czego 25,27 mld euro stanowią dotacje, a 34,54 mld euro preferencyjne pożyczki. Znaczną część środków przeznaczono na cele klimatyczne (46,6%) oraz transformację cyfrową (21,36%).

W odpowiedzi na kryzys energetyczny wywołany agresją Rosji na Ukrainę, w ramach KPO został zainicjowany REPowerEU, mający na celu szybkie uniezależnienie Europy od rosyjskich paliw kopalnych do 2030 roku oraz przyspieszenie transformacji energetycznej w UE. Plan ten, obejmujący siedem nowych reform i dziesięć inwestycji z alokacją finansową na rozwój odnawialnych źródeł energii, efektywności energetycznej i zrównoważonego transportu, zakłada znaczące inwestycje w zieloną, inteligentną mobilność, w tym rozwój transportu zeroemisyjnego i infrastruktury ładowania. Działania te, wspierające zieloną gospodarkę poprzez odnawialne źródła energii, ekologiczne ogrzewanie budynków i nowe technologie przyjazne środowisku, mają przyczynić się do lepszej jakości powietrza i zwiększenia efektywności energetycznej. Dzięki środkom z KPO, Polska planuje także realizację szeregu inwestycji, takich jak budowa morskich farm wiatrowych, termomodernizacja domów jednorodzinnych i rozwój zrównoważonej gospodarki wodno-ściekowej, co ma na celu kompleksową zieloną transformację miast. Podsumowując, środki te mają na celu nie tylko uniezależnienie energetyczne Polski, ale również przyspieszenie jej rozwoju gospodarczego poprzez inwestycje w zieloną energię, mobilność i technologie, co daje szansę na zwiększenie konkurencyjności gospodarki, poprawę jakości życia obywateli oraz ochronę środowiska.

Co dalej po zamrożeniu cen prądu?

Po okresie zamrożenia cen prądu, które obowiązuje tylko do końca czerwca 2024 roku, Polska stoi przed wyzwaniem zdecydowania o przyszłych krokach w kwestii cen energii elektrycznej. Minister klimatu i środowiska, Paulina Hennig-Kloska, zapowiedziała, że decyzje dotyczące cen prądu dla gospodarstw domowych w drugiej połowie 2024 roku zostaną ustalone w ciągu najbliższego kwartału. Wiele wskazuje na to, że od lipca ceny prądu mogą znacznie wzrosnąć, co budzi obawy o gwałtowne podwyżki cen energii elektrycznej.

W obliczu tych zmian, rząd planuje wprowadzenie kryterium dochodowego, które ma chronić najuboższe gospodarstwa domowe oraz potencjalnie rodziny wielodzietne przed skutkami wzrostu cen. Minister zapewnia, że prace nad rozwiązaniem trwają i że rząd skupia się na ochronie tych, dla których wyższe rachunki za prąd stanowią duże wyzwanie.

Analitycy przewidują, że rachunki za energię elektryczną mogą wzrosnąć nawet o 80-90 zł miesięcznie dla przeciętnych gospodarstw domowych. Takie podwyżki mogą być szczególnie dotkliwe dla emerytów, rencistów oraz osób żyjących w ubóstwie energetycznym, które stanowią znaczący odsetek polskich gospodarstw domowych. Rząd stoi przed trudnym zadaniem znalezienia równowagi między koniecznością dostosowania cen do realiów rynkowych a ochroną najbardziej wrażliwych segmentów społeczeństwa. Decyzje, które zapadną w najbliższych miesiącach, będą miały długofalowe skutki dla polskiej gospodarki i społeczeństwa, podkreślając znaczenie przejrzystej i przemyślanej polityki energetycznej.

#OZE