Recykling paneli fotowoltaicznych – co dalej z fotowoltaiką?

Producenci zapewniają, że panele słoneczne będą funkcjonować średnio 25-30 lat. Co zatem się z nimi stanie kiedy ich żywotność dobiegnie końca?

Jak podaje Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, szacuje się, że w samej Polsce do 2025 r. będzie zainstalowanych ponad 420 000 ton paneli, a według raportu Instytutu Energii Odnawialnej łączna moc wszystkich instalacji fotowoltaicznych w Polsce ma wynieść wtedy prawie 8000 MW. Szacunkowa średnia żywotność paneli to 25-30 lat, co oznacza, że już niebawem do utylizacji lub recyklingu trafi nawet 100 ton zużytych instalacji słonecznych.
Dlatego recykling odpadów fotowoltaicznych staje się palącym tematem. Akademia Górniczo-Hutnicza planuje przeprowadzenie badań laboratoryjnych oraz opracuje metodę przetwarzania paneli. Ich zakończenie zaplanowano na październik 2022 roku, jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem wdrożenie i uruchomienie linii technologicznej nastąpi jeszcze w 2023 roku.
„Stajemy przed globalnym wyzwaniem zagospodarowania zużytych paneli fotowoltaicznych. Nasze metody przetwarzania zużytych paneli opracowane wraz z firmą 2loop Tech będą nie tylko w 100 proc. ekologiczne, lecz również efektywne ekonomicznie. Dzięki opracowanym technologiom odzyskamy praktycznie wszystko co możliwe, łącznie z metalami szlachetnymi, takimi jak srebro, w formie umożliwiającej ich ponowne wykorzystanie” – mówi prof. dr hab. inż. Marek Cała, Dziekan Wydziału Górnictwa i Geoinżynierii AGH.

Chociaż recykling fotowoltaiki w Polsce wciąż raczkuje, firmy odkrywają jego potencjał i stawiają w tej dziedzinie pierwsze kroki. Dlaczego recykling jest tak ważny? Przede wszystkim, nie chodzi jedynie o panele, które się zużywają. Część paneli ulega zniszczeniu w trakcie transportu czy montażu, więc nie nadają się one do użytkowania. Panele słoneczne odgrywają znaczącą rolę w walce ze zmianą klimatu, ale są to również złożone technologiczne elementy, które w pewnym momencie stają się nieporęcznymi arkuszami odpadów elektronicznych. Panele słoneczne składają się z ogniw fotowoltaicznych (PV), które przekształcają światło słoneczne w energię elektryczną. Kiedy te panele trafiają na składowiska, cenne zasoby marnują się. A ponieważ panele słoneczne zawierają toksyczne materiały, takie jak ołów, które mogą się wypłukiwać podczas rozkładu, składowanie odpadów stwarza również nowe zagrożenia dla środowiska.
Międzynarodowa Agencja Energii Odnawialnej przewiduje, że do 2050 roku aż 78 milionów ton  paneli słonecznych zakończy swoją żywotność, a świat będzie generował około 6 milionów ton nowych e-odpadów słonecznych rocznie. Jednak recykling, z którego można odzyskać wiele cennych materiałów, wymaga specjalnych warunków i zasad, które różnią się od metody recyklingu standardowej elektroniki.

W ramach Unii Europejskiej producenci są zobowiązani do zapewnienia prawidłowego recyklingu swoich paneli słonecznych. W Japonii, Indiach i Australii obowiązują wymogi dotyczące recyklingu. W Stanach Zjednoczonych z wyjątkiem prawa stanowego w Waszyngtonie, nie ma żadnych mandatów dotyczących recyklingu energii słonecznej. Dobrowolne, prowadzone przez branżę wysiłki w zakresie recyklingu mają ograniczony zakres.

Zespół kierowany przez naukowców z National Renewable Energy Laboratory wzywa do opracowania nowych procesów recyklingu, w których wszystkie metale i minerały są odzyskiwane z wysoką czystością, w celu uczynienia recyklingu opłacalnym ekonomicznie i jak najbardziej korzystnym dla środowiska. Jak podaje portal Glob Energia „w procesie recyklingu, po usunięciu ramy, kabli i skrzynki przyłączowej, wykonane z aluminium, szkła, plastiku, miedzi, srebra i krzemu panele fotowoltaiczne są cięte i zgniatane. Następnie komponenty są oddzielane i wysyłane do oddzielnych strumieni recyklingu”. Panele do recyklingu może oddać zarówno osoba fizyczna jak i przedsiębiorstwo.
Oprócz opracowywania lepszych metod recyklingu, przemysł fotowoltaiczny powinien pomyśleć o tym, jak ponownie wykorzystać panele, gdy tylko jest to możliwe, ponieważ zużyte panele słoneczne mogą uzyskać wyższą cenę niż zawarte w nich metale i minerały. W ramach programu Circular Business Models for the Solar Power Industry Komisja Europejska finansuje szereg projektów demonstracyjnych pokazujących, w jaki sposób panele słoneczne z dachów i farm słonecznych mogą być ponownie wykorzystywane, w tym do zasilania stacji ładowania rowerów elektrycznych w Berlinie i osiedlach mieszkaniowych w Belgii.

Aby branża recyklingu energii słonecznej mogła się rozwijać w sposób zrównoważony, ostatecznie będzie potrzebować wspierających polityk i przepisów. A te są nadal w trakcje transformacji.

Jest to nowa branża, która z pewnością będzie bardzo rozwojowa i dochodowa.